Buty historyczne - Czym były buty dla naszych przodków?

[nie_problem]

Ciekawy tekst.:

 

Obuwie naszych przodków w Wachu. (4)

 

Z Kroniki Szkoły Podstawowej w Wachu (obecnie Zespół Szkół w Wachu). Księga IV Str. 58 – 63

 

Napisał w latach 1966 - 24.08.1984 r. Józef Siwik Dyrektor Szkoły

 

Za obuwie do pracy i na dzień powszedni służyły dawnym mieszkańcom Wacha sporządzone w domu chodaki, kory i kląpy. Na święto jednak każdy dorosły kawaler i każda dorosła panna otrzymywali od rodziców obuwie skórzane wykonane ładnie przez szewca. Chłopiec otrzymywał buty z cholewami, u których obcasy dla większej trwałości okute były żelaznymi podkówkami. Dziewczyna otrzymywała trzewiki z długimi aż pod kolana cholewkami sznurowanymi na sznurowadła. Ale takie świąteczne buty otrzymywali po raz pierwszy w życiu młodzi ludzie, gdy mieli szesnaście, a czasem i więcej lat. Otrzymywali takie buty wtedy, gdy stali się już ludźmi dorosłymi. Gdy byli dziećmi butów nie mieli wcale. Latem nie tylko dzieci, ale i dorośli chodzili boso. Chodzenie boso zaczynało się na wiosnę od momentu, gdy nadeszła pierwsza wiosenna burza i gdy w czasie jej trwania pierwszy raz zagrzmiało. Ten pierwszy wiosenny grzmot był znakiem, że można już bez szkody dla zdrowia chodzić boso. Chodzenie boso kończyło się późną jesienią, gdy wystąpiły przymrozki i ziemia zaczynała zamarzać tworząc grudę. Dzieci jednak nadal przez całą zimę chodziły boso. Na krótko wybiegały na podwórko, by przynieść z szopy drzewa do kuchni, albo biegały szybko do stodoły, aby tatusia, który młócił cepami zboże, zawołać na śniadanie. Czasem dzieci próbowały nawet przez krótki czas ślizgać się boso na lodzie przed chatą lub biegać po zamieciach, gdy spadł świeży śnieg. Po takiej wyprawie na lód lub śnieg grzały zziębnięte nogi przy piecu w chacie. Gdy dzieciom wypadało dłużej przebywać na śniegu zimą, wtedy wkładały na nogi za duże dla nich „kory” lub „kląpy” ludzi dorosłych.

 

Ludzie dorośli świąteczne buty zakładali zimą, gdy udawali się do kościoła lub w podróż. Zakładali je również wtedy gdy udawali się na wesele. Zwyczaj wymagał, że na weselu nawet latem ludzie dorośli byli ubrani w świąteczne buty. Ale do kościoła latem w butach nie chodzili. Nieśli je przewieszone przez ramię lub w ręce pod Kościół. Tam zakładali buty na nogi na czas pobytu w kościele. Po wyjściu z kościoła buty zdejmowali i wracali do domu boso, Niosąc buty na ramieniu lub w ręce.

 

Na wiejskich zabawach tanecznych też zdejmowano buty i ustawiano je pod ławami, które stały w izbie pod ścianami, a młodzież i starsi ludzie tańczyli boso, aby buty nie podarły się podczas tańca. Dlaczego te świąteczne buty tak szanowano i oszczędzano? Były one drogie, a zdobycie pieniędzy na zakup butów nie było łatwo. Bywało i tak, że raz kupione buty ta sama osoba miała je i korzystała z nich nawet przez 20 lat. Buty świąteczne po ich użyciu oczyszczano z kurzu lub błota, suszono jeśli były wilgotne, pastowano pastą do butów lub smarowano kawałkiem słoniny, gdy pasty do butów nie można było kupić. Tak zabezpieczone buty przechowywano w chacie lub na strychu chaty do następnego użycia. Uważano za grzech chodzenie w świątecznych butach w dzień powszedni lub do takiej pracy, gdzie mogły się zabrudzić, uszkodzić czy zniszczyć. Obuwiem na dzień powszechny i do pracy były chodaki, kory i kląpy.

 

Noga ubrana w chodak:

 

 

Kor:

 

Kląp:

 

Chodaki robiono z dwóch prostokątnych kawałków skóry zwierzęcej i i dwóch mocnych sznurków zwanych nawłokami. Prostokątny kawałek skóry zaginano od strony palców stopy i o strony pięty tak, aby po zagięciu skóry stopa nogi mogła tam swobodnie się zmieścić. Następnie rogi tak zagiętego kawałka skóry od strony palcom stopy ściągano nawłoką przewlekając ją przez otwory zrobione w zagiętych rogach tego kawałka skóry. Powstawało wtedy jakby pudełko ze skóry, w którym doskonale mieścić się stopa nogi. Następnie trzeba było obydwa końce nawłoki ściegiem okrętkowym poprzewlekać przez otwory zrobione w dłuższych bokach skórzanego prostokąta aż do pięty i chodak był gotowy. Mając odpowiednie kawałki skóry i sznurki – nawłoki można było w ciągu pół godziny sporządzić sobie samemu chodaki. Przed włożeniem ich na nogi trzeba było stopę każdej nogi owinąć szmatą zwaną „onuca”. Na takie szmaty do chodaków przeznaczono starą zniszczoną już odzież. Po owinięciu stopy nogi szmatą wkładało się stopę do chodaka i przymocowywało się go do nogi nawłoką krzyżując ją najpierw z tyłu na pięcie, a potem z przodu. Następnie trzeba było końce nawłoki przewlec pod sznurki znajdujące się w chodaku mocno do nogi i skrzyżować końce nawłoki najpierw Az przodu, a potem z tyłu nogi. W dalszej kolejności przy mocowaniu chodaka do nogi końce nawłoki krzyżowało się na przemian z przodu i z tyłu nogi aż do wyczerpania się długości sznurków, których skrzyżowania sięgały pod kolana. Końce sznurków zawiązywało się ładnie jak kokardkę i mocowanie chodaka na nodze było zakończone. Chodaki były obuwiem lekkim, wygodnym i dobrze trzymały się na nogach. Zimą dla lepszego zabezpieczenia przed mrozem owijano nogi przed włożeniem do chodaka dwiema, a czasem trzema onucami. Tęe trzecią onucę, która była od strony zewnętrznej, w czasie dużych mrozów moczono w wodzie. Onuca ta na mrozie zamarzała i doskonale zabezpieczała nogę przed mrozem.

 

Chodaki używano również latem, gdy trzeba było nogi chronić przed skaleczeniem. Miało to miejsce przy chodzeniu po ścierniskach w czasie żniw lub po skoszonych łąkach, gdzie rosła trzcina, której ścięte kosą końce są bardzo twarde i ostre. Mogą boleśnie zranić nogę. Ujemną cechą chodaków było to, że nie nadawały się one do chodzenia po terenie błotnistym i w czasie wiosennych roztopów. Nogi wtedy ulegały zamoczeniu i można było łatwo się przeziębić. Ale na mróz i na terenie suchym były obuwiem dobrym i powszechnie noszonym.

 

Kory i kląpy sporządzali nasi przodkowie ze zniszczonego już obuwia świątecznego. Zdartą podeszwę odrzucali i zastępowali ją podeszwą drewnianą odpowiednio wystruganą. Wierzchnią część świątecznego buta przybijano do drewnianej podeszwy małymi gwoździkami żelaznymi lub kawałkami cienkiego drutu pociętego tak, żeby długość każdego kawałka drutu była trochę dłuższa od gwoździka i żeby można było koniec tego kawałka drutu zagąć po wbiciu w drewnianą podeszwę, bo wtedy przybita nim do drewnianej podeszwy skóra mocniej tej podeszwy się trzymała.

 

Kory i kląpy były obuwiem ciężkim i trudno było w nich chodzić. Zimą do drewnianych podeszw przyklejał się grubą warstwą śnieg. Wtedy chodzenie w kląpach i korach było jeszcze trudniejsze, a nawet niebezpiecznie, bo można było zwichnąć nogę. Ale zabezpieczały one dobrze nogi od zimna i nadawały się do chodzenia po błocie i w czasie wiosennych roztopów. Noga w nich nie ulegała zamoczeniu.

 

źródło:

http://www.kurpie.com.pl/index_pliki/page0080.htm

 

 

A o tej słoninie to już gdzieś czytałem. W końcu trzeba będzie spróbować

 

pozdrawiam

[Fizyk]

O butach "kościelnych" które zakładało się przed samą świątynia, cała zaś drogę niosąc je na ramieniu, opowiadali mi jeszcze dziadkowie. Kiedyś ludziom na wsiach się nie przelewało.

 

Ciekawy filmik "instruktażowy" jak sobie takie chodaki zrobić.

 

[nie_problem]

A podepnę pod ten wątek ciekawostkę

 

W okolicach Kalwarii Zebrzydowskiej tradycje rzemiosła szewskiego przekazywane były z pokolenia na pokolenie od stuleci. Przypuszcza się, że ich początki sięgają najazdów tatarskich z przełomu XIII i XIV wieku.

Wtedy to garstki ludów tatarskich pojmanych w niewoli podczas jednej z bitew zostały osadzone w okolicach wsi Tarnawa Dolna i Zembrzyce.

Przyniosły one ze sobą kulturę garbunku skór. Skóry te były wykorzystywane nie tylko do wytwarzania uprzęży i odzieży, ale także obuwia i stąd może wzięły się tradycje obuwnicze. Jakkolwiek by nie było, miejsce to jest bardzo specyficzne i nie ma chyba drugiego w Polsce z tak wielkim skoncentrowaniem zakładów szewskich.

Bowiem w gminie kalwaryjskiej jest ich zarejestrowanych około 600. Wyjątkowa specyfika tego miejsca to nie tylko bogate tradycje, ale także fakt istnienia tak dużej konkurencji, co wpłynęło na podnoszenie poziomu jakości produktów.

 

http://www.buty.kalwaria.pl/historia.htm

 

[nie_problem]

Bardzo ciekawy blog z masą fotek, filmami i tutorialami pokazującymi jak szyć obuwie i akcesoria historyczne. Wszystko krok po kroku:

 

Przykład:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Więcej, dużo więcej tu:

http://wherearetheelves.net/

[nie_problem]

Armenia: Znaleziono najstarszy skórzany but na świecie

 

W 2008 roku w jaskini w ormiańskiej miejscowości Areni (w prowincji Wajoc Dor), obok przedmiotów codziennego użytku oraz zapasów żywności, znaleziono skórzany but. Dzięki najnowszym badaniom międzynarodowej grupy naukowców udało się ustalić wiek tego niecodziennego znaleziska – wynosi on ok. 5,5 tys. lat.

 

Uwagę badaczy zwrócił m.in. to, ze but przetrwał do naszych czasów w doskonałym jak na swój wiek stanie. Co ciekawe, w bezpośredniej bliskości znaleziska odkryto pojemniki z jęczmieniem, pszenicą oraz morelami, również zachowane w świetnym stanie. Jak udało się ustalić, było to możliwe dzięki specyficznemu mikroklimatowi panującemu w jaskini (niezbyt wysoka temperatura, niska wilgotność powietrza). Na uwagę zasługuje również fakt, że była ona wyłożona owczymi odchodami, które zadziałały jak środek konserwujący.

 

 

 

W 2008 roku w jaskini w ormiańskiej miejscowości Areni (w prowincji Wajoc Dor), obok przedmiotów codziennego użytku oraz zapasów żywności, znaleziono skórzany but. Dzięki najnowszym badaniom międzynarodowej grupy naukowców udało się ustalić wiek tego niecodziennego znaleziska – wynosi on ok. 5,5 tys. lat.

 

Uwagę badaczy zwrócił m.in. to, ze but przetrwał do naszych czasów w doskonałym jak na swój wiek stanie. Co ciekawe, w bezpośredniej bliskości znaleziska odkryto pojemniki z jęczmieniem, pszenicą oraz morelami, również zachowane w świetnym stanie. Jak udało się ustalić, było to możliwe dzięki specyficznemu mikroklimatowi panującemu w jaskini (niezbyt wysoka temperatura, niska wilgotność powietrza). Na uwagę zasługuje również fakt, że była ona wyłożona owczymi odchodami, które zadziałały jak środek konserwujący.

 

But i stanowisko archeologiczne, na którym został odkryty (Pinhasi R, Gasparian B, Areshian G, Zardaryan D, Smith A, et al. (2010), First Direct Evidence of Chalcolithic Footwear from the Near Eastern Highlands. PLoS ONE 5(6): e10984. Na licencji Creative Commons Attribution 2.5 Generic)

 

But został wykonany z jednego kawałka krowiej skóry, a jego kształt pozwala sądzić, że dobrze przylegał do stopy. W jego wnętrzu znaleziono trawę, użytą prawdopodobnie w celu utrzymania ciepłoty stopy lub by zapobiec ewentualnym odkształceniom buta. Choć jego rozmiar był niewielki (długość: 24,5 cm, szerokość: 7,6-10 cm, co odpowiada rozmiarowi 37 w europejskiej numeracji obuwia), zdaniem Dr Rona Pinhasiego z Uniwersytetu w Cork nie można stwierdzić z całą pewnością, czy należał do mężczyzny, czy kobiety.

 

 

 

W laboratoriach uniwersytetów Oksfordzkiego i Kalifornijskiego przeprowadzono datowanie metodą radiowęglową dwóch próbek skóry, z której wykonany był but, oraz próbki znalezionej wewnątrz niego trawy. Wynik analizy był zdumiewający – badane próbki pochodzą z okresu między 3627 a 3377 r. p.n.e. To odkrycie świadczy o tym, że już w IV tysiącleciu p.n.e., w epoce chalkolitycznej (zwanej także epoką miedzi; ok. 4000–3200 p.n.e.), używano obuwia wykonanego ze skóry zwierzęcej. Zważywszy na inne tego typu znaleziska – a wypada zaliczyć do nich m.in. znalezione w jaskini w Missouri sandały, które wykonane w całości z tworzywa roślinnego oraz buty tego samego rodzaju odkryte w jaskini znajdującej się na Pustyni Judzkiej w Izraelu – but z Areni można uznać za dowód różnorodności archaicznych technik produkcji obuwia.

 

Zwraca również uwagę zewnętrzne podobieństwo znalezionego buta do tzw. pampooties (rodzaju miękkich mokasynów) noszonych m.in. przez rybaków z wysp Aran, a wyrabianych ze skóry cielęcej, koziej lub krowiej.

 

Źródła: sciencedaily.com; plosone.org

 

http://histmag.org/?id=4346

[nie_problem]

http://www.youtube.com/watch?v=ptmknIp3BRY

[nie_problem]

Jakby ktoś się bawił w Wiedniu, prosimy o fotorelację z Muzeum Obuwia

 

http://www.schuhmuseum.at

[nie_problem]

NRD - wcale wiele się nie zmieniło

 

[nie_problem]

Co za język

 

Może AXE316 coś skuma, a może odwiedzi nawet i zda relację

 

http://www.musea.izegem.be/ned/schoeiselmuseum.asp

[AXE316]

Kurcze faktycznie 3km od miejsca pracy

Z tego co piszą to buty były dostarczane do muzeum ze szkoły zawodowej i pracowni Eperon d'Or która wykonywała buty dla rodziny królewskiej .

 

Cóż wstęp aż dwa euro to chyba dam radę

 

Ed

Poprawka .

Budynek w którym się mieści owo muzeum to właśnie pozostałość po Eperon d'Or .

Tak czy śmak wypada mi sprawdzić to organoleptycznie .

 

[nie_problem]

Ale czad

 

A d'Or ładnie nam się kojarzy

 

Jak dasz radę kiedyś podskoczyć, zdaj relację

 

Może być ciekawie.

[AXE316]

Z wygmeranych wieści w sieci to wpompowano weń ponad 600k euro by uruchomić to muzeum .

Wnętrza naprawdę dają do myślenia na jakim poziomie stała firma ,w swoim okresie świetności .

Dzięki za kolejny cynk

[nie_problem]

Nie za ma co

 

Rozwija się temat ciekawie

[nie_problem]

Jak już wyjdziesz z tego to podskocz do Toronto

 

http://www.batashoemuseum.ca

[AXE316]

Nie podoba mi się Toronto.

Ale muzeum zapewne ciekawsze.

[nie_problem]

[nie_problem]

 

Będąc niegdyś w Edynburgu zwróciłem uwagę oczywiście na buty

 

Faktycznie takie nosił Braveheart ?

Zawodnik jest wiarygodny?

 

 

Szperam po filmowych fotkach, ale ciężko coś o pełną sylwetkę ...

 

[nie_problem]

Co prawda po francusku, ale z obrazków można sporo wyciągnąć, a włączając google translator coś wyczytać nawet

 

W artykule historia butów francuskiego piechura.

 

Kilka obrazków z artykułu:

 

 

 

 

 

 

 

 

Całość tu:

http://servir-et-def...php?f=109&t=505

[difer]

Wiarygodność szkockiego zawodnika jest wątpliwa, miecz raczej szwajcar nie szkocki claymor.

Co do reszty wiele wątpliwości, ale pal to licho ważne że zbiera na szczytny cel.

 

Szkocki claymor jelec w krztałcie litery V,nawet mocniej niż na foto.

 

 

Co on trzyma?

 

Nasi Woje wcale nie gorsi.

http://www.youtube.com/watch?v=NOYMQAre3qw&feature=related

 

 

Natomiast buty nosili takie jak te np:

[nie_problem]

Dzięki za wyjaśnienie.

 

I fotki butów - no właśnie, może warto pociągnąć ten wątek pod kątem naszych piechurów, a nie tam francuskich

 

Wolin - po prostu WOW.

Byłem tam, kilka lat wstecz i byłem pewien, że Panowie bardziej się tym bawią niż walczą. Co prawda jeden ze śmiałków chyba wtedy palca stracił, ale pomyślałem sobie, że to zwykły wypadek. Teraz widzę, że to raczej standard i te walki chyba całkiem serio w wielu przypadkach są traktowane?

 

Muszę poszukać fotek z Wolina, może jakieś buty tam znajdę

 

pozdrawiam

[Guest 1sport]

Coś XVII-wiecznego. Henryk Sienkiewicz tak opisuje buty, jakie miała na sobie Basia Wołodyjowska podczas wyprawy zimowej do Raszkowa:

"buty do kolan, miękkie, podszyte wyporkami" i dalej "buciki z cienkiego safianu podszytego futrem, bez osobnych podeszew, wyborne do sani lub konnej jazdy, nie chroniły dostatecznie jej stóp przed uderzeniami o kamienie i odziomki, a przy tym zmoczone wielokrotnie [...] i utrzymywane w stanie wilgoci [...] prędko mogły się zedrzeć w lesie."