Skocz do zawartości

Historia PZPS CHEŁMEK - Tu produkowane było obuwie Bata


nie_problem

Rekomendowane odpowiedzi

Rozmawiałem ostatnio z jednym z byłych pracowników fabryki. Zainteresowała mnie historia i zacząłem czytać ... a były możliwości, był potencjał ... :(

 

Tam gdzie produkował Bata. Chełmek czyli polski Zlín

 

Archiwalne zdjęcia Chełmka – miasta, które powstało dzięki fabryce obuwia Baty

chelmek_bata_640x0_rozmiar-niestandardowy.jpg

 

chelmek_bata_640x0_rozmiar-niestandardowy.jpg

 

chelmek_bata_640x0_rozmiar-niestandardowy.jpg

 

 

 

Modernistyczne domy robotnicze w Chełmku, wybudowane dla pracowników fabryki Baty

bata_chelmek_640x347_crop_rozmiar-niestandardowy.jpg

 

chelmek_bata_640x0_rozmiar-niestandardowy.jpg

 

Małopolski Chełmek był chyba pierwszy miastem korporacyjnym na terenach obecnej Polski. W latach 30. XX wieku powstała tam fabryka obuwia Bata, wówczas największego potentat w branży. Miejscowość została całkowicie podporządkowana fabryce i produkcji. Powstały nowoczesne zabudowania w duchu modernizmu. Do dziś przetrwały wzorcowe domki robotnicze – maszyny do mieszkania

 

Jeszcze pod koniec lat 20. ubiegłego wieku chyba nikt spośród mieszkańców Chełmka nie przypuszczał, że nazwa tej niewielkiej wtedy wsi stanie się znanym do końca lat 80. synonimem marki obuwia.

 

Zanim to się jednak stało funkcjonująca tutaj od 1932 roku fabryka butów nie nazywała się tak samo jak miejscowość, a nosiła nazwę Bata. Miano to stało się symbolem nie zaobserwowanego wcześniej na kontynencie europejskim rozwoju jednej firmy, która zmonopolizowała produkcję obuwia w Czechosłowacji i miała ambicje na analogiczne podbicie rynków światowych.

 

Uruchomienie fabryki w Polsce pod egidą Polskiej Spółki Obuwia Bata w Chełmku było etapem realizacji planów tej ekspansji, a jednocześnie sposobem na eliminację wysokich ceł. Zakład produkcyjny diametralnie zmienił tę niewielką miejscowość nadając jej nowe oblicze.

 

 

Zlín – nowoczesne miasto patronackie

 

Historia koncernu Bata sięga końca XIX wieku, wtedy Zlín był niewielkim miastem na Morawach zlokalizowanym z dala od głównych szlaków komunikacyjnych. Na błyskawiczny rozwój firmy miało wpływ wiele czynników, od charyzmy Tomasza Baty, poprzez wojenną zawieruchę, sytuację społeczną, a na odrobinie szczęścia skończywszy.

 

Ekspansja koncernu spowodowała przekształcenie Zlína w nowoczesny twór urbanistyczny, którego centrum z rynkiem o średniowiecznej proweniencji zostało przeniesione przed wejście do fabryki butów. Powstała przestrzeń wykorzystująca zdobycze nowoczesnej urbanistyki – prostokątny plac z otaczającymi go wolnostojącymi budynkami użyteczności publicznej.

 

Otaczające miasto wzgórza pokryła siatka domów robotniczych. Bata zamienił Zlín w patronackie miasto swojej fabryki, było to możliwe także dlatego, że piastował urząd burmistrza. Proponowane przez niego zmiany bez sprzeciwu były wprowadzane w życie. Miało to swoje dobre i złe strony.

 

 

fabryka najważniejsza

Pracownicy fabryki zostali otoczeni szeroko zakrojoną opieką socjalną, budowano dla nich szkoły, urządzenia sportowe, domy mieszkalne, sklepy, szpital, robotnicy mieli zniżki w domach towarowych i darmowe bilety do kina oraz wyższe niż gdzie indziej pensje. W zamian za to wymagana była od nich lojalność.

 

„Całe moje życie było nieprzerwanym kształceniem sumienia i tworzeniem charakteru swego i innych” – ta wypowiedź Tomasza Baty jest doskonałą ilustracją sposobu myślenia o pracowniku. Narzucane mu szczęśliwe życie było bardzo bliskie zniewoleniu. W mieście najważniejsza jest fabryka i wszystko zostało jej podporządkowane, a mieszkańcy byli jej elementami.

 

Koncern sukcesywnie uruchamiał nowe fabryki na terenie Czechosłowacji, ale tez poza jej granicami, kolejne filie powstawały w Holandii, Szwajcarii, Niemczech, w Kanadzie, Wielkiej Brytanii, oraz w Polsce.

 

 

Bata podbija Europę

W 1929 roku w Krakowie została zarejestrowana Polska Spółka Obuwia „Bata” a już 3 lata później w Chełmku została uruchomiona fabryka. Ze Zlína do Małopolski razem z technologią, projektami zabudowań fabrycznych oraz domów dla pracowników przeniesiono także batowski sposób myślenia o robotniku.

 

W Chełmku wybudowano szkołę, place zabaw dla dzieci, otworzono punkt opieki medycznej. Zadbano także o wychowanie sportowe pracowników, którzy mieli do dyspozycji klub sportowy z przyfabrycznym boiskiem, korty tenisowe, kręgielnię, basen, plac hokejowy a nawet skocznię narciarską.

 

W 1934 roku ukazał się pierwszy numer zakładowej gazety „Echo Chełmka” - dwutygodnika, w którym można było przeczytać o wynikach produkcyjnych zakładu oraz panegiryki na cześć założycieli koncernu.

 

Chełmek jam mały Zlín

Zespół batowskich zabudowań w Chełmku składał się z budynków na terenie fabryki i kolonii robotniczej. Na terenie fabryki w pierwotnym stanie nie zachował się żaden budynek, hale fabryczne i budynki administracyjne zostały przebudowane albo wyburzone. Z kolei zespół budynków mieszkaniowych nie uległ drastycznym zmianom, dzisiaj składa się z 16 domów, które różnią się kubaturą, detalem, ilością mieszkań, ich standardem i przeznaczeniem.

 

Wszystkie domy są dwukondygnacyjne, mają zwarte, prostopadłościenne formy z płaskimi dachami, wszystkie wybudowano z cegły na kamiennych podmurówkach, pomimo uderzającego podobieństwa różnią się od siebie układem wnętrz, okien na elewacjach i subtelnymi detalami w postaci ganków i zadaszeń nad wejściami.

 

Mieszkania przeznaczone dla urzędników i kadry zarządzającej mieściły się w budynkach zlokalizowanych bliżej głównej ulicy miasta (ul. Krakowska). Domy dla robotników miały od 4 do 8 mieszkań. Niektóre budynki były hotelami robotniczymi z 20 pokojami.

 

Podobnie jak w Zlinie nie zezwalano tutaj na budowę ogrodzeń pomiędzy domami. Architektura batowska w Chełmku jest analogiczna do zabudowy Zlína, jej forma przestrzenna nie pozwala zapomnieć, że polska filia była trybikiem w wielkiej maszynie obuwniczej o nazwie Bata.

 

źródło:

http://www.archirama.pl/architektura/tam-gdzie-produkowal-bata-chelmek-czyli-polski-zlin,67_1256.html

 

 

 

Historia PZPS CHEŁMEK

 

Tak kiedyś wyglądała strona “O nas” PZPS Chełmek S.A. :

 

logo2000.gif

 

Jesteśmy znanym na całym świecie producentem obuwia ze skór naturalnych. Kontynuujemy najlepsze tradycje obuwnictwa sięgające 1932 roku, kiedy to w

Chełmku powstała fabryka obuwia Tomasza Baty, później przekształcona

w Południowe Zakłady Przemysłu Skórzanego “CHEŁMEK” S.A.

 

Naszym atutem jest obuwie ochronne i wojskowe – zaufały nam m.in.

wojska NATO, urzędy celne, firmy chemiczne, motoryzacyjne i

ochroniarskie.

 

Nasze obuwie jest oznaczone certyfikatem bezpieczeństwa B wydanym

przez Centralny Instytut Ochrony Pracy, co gwarantuje jego wysoką

jakość i niezawodność

 

Historia Zakładu

 

Początki istnienia fabryki Obuwia w Chełmku siegają roku 1932.

Ważniejsze daty z historii zakładu :

 

1932 – Czeski właściciel

Koncernu “Bata” Tomasz Bata, zwany królem obuwia, zakłada w Chełmku

Fabrykę obuwia,

 

1932-1939 – Zakład

systematycznie się rozwija osiągając w 1938 roku produkcję

przekraczającą 2 miliony par obuwia, sprzedawane w ponad 400

sklepach fabrycznych, zlokalizowanych na terenie całego kraju.

 

1939-1945 – Zakład zostaje

przyjęty przez Niemców, wytwarzając obuwie wojskowe i dla ludności

cywilnej.

 

1945 – Ponowne uruchomienie

produkcji obuwia z przeznaczeniem głównie dla potrzeb wojska.

 

1947-1959 – Po upaństwowieniu

zakład otrzymuje nazwę : Południowe Zakłady Obuwia. W tym okresie

następuje dynamiczny rozwój produkcji w wyniku rozbudowy i

modernizacji zakładu.

 

1959-1990 – Zakład staje na

czele Kombinatu Garbarsko-Obuwniczego pod nazwą Południowe Zakady

Przemysłu Skórzanego.W ciągu kilkunastu lat zostaje jednym z

największych eksporterów obuwia na wszystkie kontynenty świata.

Głównymi odbiorcami obuwia są firmy z takich krajów jak : USA,

Kanada, Wielka Brytania, Australia, Niemcy i wiele innych krajów

europejskich.

 

1991-2001 – Następuje ponowne

przekształcenie firmy w Spółkę Akcyjną ze znaczącym udziałem

kapitału prywatnego, zostaje również przeprowadzona gruntowna

restrukturyzacja firmy.

 

2003- Jak wszyscy wiemy, restrukturyzacja się nie udaje i w 2003 roku, Południowe Zakłady Przemysłu Skórzanego Chełmek S.A. przechodzą w stan upadłości. Obecnie większość majątku już sprzedano, po zakładzie zostają wspomnienia…

 

źródło:

http://www.pzpschelmek.com.pl/historia-pzps-chelmek/

 

Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

No proszę ..Doprawdy nie wiedziałem .

Polska jest jakby specjalistą od spraw - "Co by tu jeszcze sp...?"

Skądinąd mechanizm znany jednak w świecie kapitalizmu - bierze się wielkie, dzieli na kawałeczki małe i na koniec pozostaje tylko dziura produkcyjna, którą wypełnia się obficie szmelcem z całego świata .:(

Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

Dołącz do dyskusji

Możesz dodać zawartość już teraz a zarejestrować się później. Jeśli posiadasz już konto, zaloguj się aby dodać zawartość za jego pomocą.

Gość
Dodaj odpowiedź do tematu...

×   Wklejono zawartość z formatowaniem.   Usuń formatowanie

  Dozwolonych jest tylko 75 emoji.

×   Odnośnik został automatycznie osadzony.   Przywróć wyświetlanie jako odnośnik

×   Przywrócono poprzednią zawartość.   Wyczyść edytor

×   Nie możesz bezpośrednio wkleić grafiki. Dodaj lub załącz grafiki z adresu URL.

×
×
  • Dodaj nową pozycję...

Powiadomienie o plikach cookie

Umieściliśmy na Twoim urządzeniu pliki cookie, aby pomóc Ci usprawnić przeglądanie strony. Możesz dostosować ustawienia plików cookie, w przeciwnym wypadku zakładamy, że wyrażasz na to zgodę.